Monda linio

En fiziko, la monda linio de objekto estas la vojo je kiu la objekto vojaĝas tra 4-dimensia spacotempo.

Ankaŭ, monda linio estas la sinsekva vojo de apartaj eventoj (kun tempo kaj loko kiel dimensioj) kiuj markas la historion de objekto.

La koncepto de "monda linio" estas malsama de la koncepto de orbito aŭ trajektorio per enkonsidero de la tempa dimensio.

Ekzemple, la orbito de la Tero en spaco estas proksimume cirklo, tri-dimensia (preskaŭ) fermita kurbo en spaco, la Tero revenas en la sama punkto en spaco post jaro (se la referenca kadro estas ligita kun la Suno). Tamen la monda linio de la Tero estas helico -simila kurbo en kvar-dimensia spactempo kaj ne revenas al la sama punkto.

Spactempo estas la kolekto de punktoj nomata kiel eventoj, kaj ankaŭ kontinua kaj glata koordinatsistemo identiganta la eventojn. Ĉiu evento povas esti markita per kvar nombroj: tempa koordinato kaj tri spacaj koordinatoj; tial spactempo estas kvar-dimensia spaco. La matematika (termino, termo, membro, flanko) por spactempo estas kvar-dimensia sternaĵo. La koncepto povas esti aplikita kiel bone al pli alta-dimensia spaco. Por facilaj videbligoj de kvar dimensioj, du spacaj koordinatoj estas ofte subpremitaj. La evento estas tiam prezentata per punkto en du-dimensia spactempo, ebeno kutime grafike prezentita kun la tempa koordinato t vertikale kaj la spaca koordinato x horizontale.

Monda linio estas spuro de la vojo de sola punkto en spactempo. Monda folio estas la analoga du-dimensia surfaco kiu estas spuro de unu-dimensia linio (kordo) vojaĝanta tra spactempo. Monda volumeno estas la analoga tri-dimensia hipersurfaco kiu estas spuro de du-dimensia surfaco (membrano) vojaĝanta tra spactempo.

Iam, la termino monda linio estas mise uzata por ĉiu kurbo en spactempo, ĉi tio povas kaŭzi konfuzojn. Pli dece, monda linio estas kurbo en spactempo kiuj estas spurita per iu partiklo, rigardanto aŭ malgranda objekto. Kurbo kiu konsistas de spacosimila (horizontala sur grafikaĵo laŭ la konvencio priskribita pli supre) segmento (linio je konstanta koordinata tempo), povas prezenti vergon en spactempo kaj devus ne esti monda linio en la propra senco.

Oni kutime prenas la propran tempon de objekto aŭ rigardanto kiel la kurban parametron τ laŭ la monda linio.

Linio je konstanta spaca koordinato (vertikala sur grafikaĵo laŭ la konvencio priskribita pli supre) povas prezenti nemoviĝantan partiklon aŭ rigardanton. Klinitalinio prezentas partiklo kun konstanta koordinata rapido (konstanto ŝanĝo en spaca koordinato kun pligrandiĝanta tempa koordinato). Ju pli la linio estas klinita de la vertikalo, des pli granda estas la rapido.

Du mondaj linioj kiuj komenciĝas aparte kaj iam poste intersekciĝas, signifas kolizion aŭ renkontiĝon. Du mondaj linioj kiuj komenciĝas je la sama evento en spactempo, kaj poste irantaj aparte, povas prezenti disfalo, de partiklo en al du la aliaj aŭ eligon de unu partiklo per alia.

Mondaj linioj de partiklo kaj rigardanto povas esti interkonektita kun la monda linio de fotono (la vojo de lumo) kaj formi figuron kiu prezentas la eligon de fotono per partiklo kiu estas sinsekve observita per la rigardanto aŭ absorbita per alia partiklo.